Een opgeblazen gevoel, oprispingen, misselijkheid: één op de vier Nederlanders heeft er last van. Vervelend, maar er is wat aan te doen. En in veel gevallen kun je het zelf voorkomen.
1. Hoe groot is een maag?
De maag is een zeer rekbaar orgaan. Leeg is het een soort platte zak van ongeveer twintig centimeter lang, maar na een flinke maaltijd kan hij uitrekken tot maximaal vijftig centimeter. In totaal past er wel drie liter voedsel en vocht in. Een volle maag heeft de vorm van een omgekeerde peer: breed van boven en smal van onder. Gemiddeld blijft een maal ongeveer drie uur in je maag. Eet je veel en/of vet, dan duurt de vertering langer. De maag ligt boven in de buikholte, vlak tegen de ribben aan en net links van het midden onder het borstbeen. Deze plek wordt ook wel het ‘maagkuiltje’ genoemd.
2. Wat gebeurt er in je maag als je eet?
Zodra het eten wordt doorgeslikt, komt het via de slokdarm in de maag terecht. Daar wordt het voedsel kleiner gemaakt, tot brokjes van één millimeter. Dat doet de maag door samen te trekken en door zuur maagsap aan het eten toe te voegen. Per dag maakt het lichaam wel anderhalf liter maagsap aan. Behalve dat het helpt het eten te verteren, doodt het ook eventuele ziekmakende bacteriën die zijn meegekomen. Zodra al het voedsel is fijngemaakt, wordt het in kleine porties van ongeveer een theelepel per keer gelijkmatig aan de dunne darm afgegeven.
3. Komen maagklachten veel voor?
Heel veel. Eén op de vier Nederlanders heeft er last van. De meest voorkomende klachten zijn een opgeblazen gevoel, oprispingen, misselijkheid, pijn en een branderig gevoel in de maagstreek.
4. Waardoor ontstaan zulke klachten?
Soms door een maagzweer of een ontsteking van het maagslijmvlies. Een andere oorzaak van maagklachten is het langdurig gebruik van bepaalde pijnstillers die ook ontstekingsremmend werken. Middelen als ibuprofen, diclofenac en naproxen (allen behorend tot de groep van NSAID’s) bevatten stoffen die het maagslijmvlies aantasten. Daardoor kan het gaan irriteren. Jaarlijks krijgen zo’n 5100 mensen een ernstige maagbloeding als gevolg van het gebruik van NSAID’s. Van hen overlijden er 540. Patiënten die dit soort pijnstillers langdurig gebruiken, krijgen uit voorzorg vaak een middel voorgeschreven dat het maagslijmvlies beschermt. Heb je last van maagklachten, overleg dan altijd met je huisarts voor je dergelijke pijnstillers inneemt. Overigens kan paracetamol geen kwaad voor je maag.
Het is lang niet altijd te achterhalen waarom iemand maagklachten heeft. Artsen spreken in dat geval over ‘functionele dyspepsie’ (functionele spijsverteringsstoornis). Dat betekent dat er geen aantoonbare oorzaak voor de ongemakken is te vinden. Waarschijnlijk worden de klachten dan veroorzaakt door een overgevoelige of een luie maag.
Mensen met een overgevoelige maag voelen pijn waar een ander niets voelt. Hoe dat komt, is niet duidelijk. Een overgevoelige maag is lastig te behandelen. Eventueel kan de huisarts iets voorschrijven tegen de pijn. Een lage dosering van een antidepressivum kan ervoor zorgen dat er minder (pijn)-prikkels vanuit de maag aan de hersenen worden doorgegeven.
Bij een luie maag trekt de maagspier te weinig of onregelmatig samen. Het voedsel wordt dan niet goed fijngemalen en blijft langer in de maag dan normaal, met bijvoorbeeld misselijkheid, een opgeblazen gevoel en oprispingen tot gevolg. Een luie maag kan het gevolg zijn van het gebruik van kalmerende middelen (bijvoorbeeld diazepam) of medicatie tegen hoge bloeddruk (bètablokkers, calciumkanaalblokkers). Maar meestal is de oorzaak niet te achterhalen. Medicijnen die de spieren in de maag stimuleren om hun werk beter te doen (prokinetica), kunnen soms uitkomst bieden.
5. Wat is brandend maagzuur precies?
Tussen de slokdarm en de maag zit een sluitspiertje. Soms werkt dat ‘poortje’ niet helemaal goed. Het staat dan te vaak en te lang open, waardoor er zuur maagsap vanuit de maag omhooggaat en in de slokdarm terechtkomt. Dat kan klachten geven als een pijnlijk, branderig gevoel achter het borstbeen, een geïrriteerde keel, het gevoel van een brok in de keel en oprispingen. Artsen noemen die aandoening ‘refluxziekte’, maar het staat beter bekend als brandend maagzuur.
Er zijn verschillende redenen waarom het sluitspiertje niet meer optimaal werkt. Als iemand veel te zwaar is, drukt de grote hoeveelheid vet de maag omhoog. Het sluitspiertje gaat dan sneller open en de maaginhoud stroomt in de slokdarm terug. Verstoppingen in de darm (constipatie) kunnen hetzelfde effect hebben. Bij een middenrifbreukje komt een klein deel van de maag in de borstholte te liggen, waardoor het sluitspiertje soms niet meer in staat is om zijn werk goed te doen. Verder kunnen alcohol, roken, pepermunt en chocolade het sluitspiertje verslappen. Als brandend maagzuur lang aanhoudt, kan de irritatie een beschadiging in de slokdarm veroorzaken.
6. Is er iets aan te doen?
6 Tips om brandend maagzuur te voorkomen. Je kunt zelf de volgende voorzorgsmaatregelen tegen brandend maagzuur nemen:
1 Beperk het aantal grote of vette maaltijden.
2 Ga na het eten niet meteen liggen.
3 Zet het hoofdeinde van je bed wat hoger.
4 Buk niet te vaak voorover, maar zak liever met rechte rug door de knieën.
5 Let op je gewicht en eet vezelrijk en gevarieerd. 6 Stop met roken.